Artikels Circulex

Vordering tot afpaling: deskundigenonderzoek of 30 jaar bezit?


Bij aanhoudende discussie over de ligging van de eigendomsgrens tussen aanpalende percelen, kan een procedure tot afpaling worden opgestart voor de Vrederechter. 

Doorgaans wordt een landmeter-deskundige aangesteld, maar dat is niet altijd het geval. 

Ook het 30-jarig bezit kan het bewijs vormen voor de actuele ligging van de eigendomsgrens.

Het vastleggen van de grens

De afpaling, die tot doel heeft de scheidingslijn tussen de aan elkaar grenzende eigendommen vast te stellen of te erkennen, is een rechtshandeling.[1]

De rechter mag volgens het Hof van Cassatie een vordering tot afpaling slechts afwijzen wanneer hij, op de exceptie van de verwerende partij, vaststelt dat de scheidingslijn tussen de twee eigendommen reeds het voorwerp heeft uitgemaakt van een afpaling en dat de palen werden geplaatst ter uitvoering van een tussen de partijen of hun rechtsvoorgangers gesloten akkoord of van een gerechtelijke beslissing.[2]

Bewijselementen

De juridische fase (begrenzing, grensbepaling, délimitation) strekt ertoe de juiste ligging van de scheidingslijn te bepalen.[3]Er is geen enkele wettelijke bepaling die zegt hoe de grenslijn moet bepaald worden en volgens dewelke enkel met titels en bezit mag rekening gehouden worden. Elk nuttig informatie element komt in aanmerking.[4]

Allereerst gebeurt een onderzoek van de titels en van het wederzijds bezit. Minder belangrijke elementen zijn o.m. de kadastrale gegevens[5], de ligging der plaatsen en sporen van vroegere afpalingen.[6]

Onder titel worden niet alleen geschriften begrepen maar ook de feiten van bezit die tot grondslag van verkrijgende verjaring kunnen dienen.[7]Het Hof van Cassatie heeft met zijn arrest van 19 juni 1998 (nogmaals) gesteld dat titel ruim geïnterpreteerd moet worden in de zin van bron van recht en herhaalt het zijn standpunt ingenomen in het arrest van 18 maart 1948.[8]

Ook 30-jarig bezit

Kan een der partijen zich echter op deugdelijk dertigjarig bezit beroepen dan zal dit de bovenhand hebben zelfs op het meest nauwkeurige geschrift.[9]

Om iets door verjaring te verkrijgen, is vereist een voortdurend en onafgebroken, ongestoord, openbaar, niet dubbelzinnig bezit, als eigenaar.[10] 

Om de tot verjaring vereiste tijd aan te vullen, kan men bij zijn eigen bezit het bezit voegen van zijn rechtsvoorganger, op welke wijze men hem ook is opgevolgd, hetzij onder een algemene of een bijzondere titel, hetzij om niet of onder een bezwarende titel.[11]


Eigendomsbetwistingen zijn van alle tijden. 

Het eigendomsrecht is nog steeds vrij absoluut, en de naleving ervan kan via verschillende procedures in rechte worden afgedwongen.

Wij beschikken over een ruime ervaring in het vastgoedrecht.

Contacteer ons voor een vrijblijvend gesprek.

    [1] Cass. 22 september 2016 - C.15.0449.F.

    [2] Cass., 19 oktober 1944, redenen (Bull. en Pas., 1945, I, 45); 11 januari 1968 (Arr. cass., 1968, blz. 648 ); DE PAGE, d. V, 2de uitg., 1975, nr. 960, blz. 854; Alg. prakt. Rechtsverz., v° Afpaling (VAN BEVER), nr. 15, blz. 21; DERINE, Zakenrecht, d. I-B, blz. 796, nr. 537; THIRY, Belg. Jud., 1937, blz. 504-507.

    [3] J. KOKELENBERG: Afpaling: scherpe grenzen of "le flou juridique"?, TBBR 2000/6, pagina 338 met verwijzing naar A. Kluyskens, V, nr. 282.De rechter moet zelf de uiteindelijke beslissing over het verloop van de grenslijn nemen en kan ze niet doorschuiven naar een deskundige: Cass. 20 maart 1930, Pas. 1930, I, 169.

    [4] J. KOKELENBERG: Afpaling: scherpe grenzen of "le flou juridique"?, TBBR 2000/6, pagina 338 met verwijzing naar Rb. Aarlen l5 mei 1872, Cl. et B. XXI, 134, met anonieme noot; Vred. Aarlen 2l oktober 1876, Cl. et B. XXV. 989.

    [5] J. KOKELENBERG: Afpaling: scherpe grenzen of "le flou juridique"?, TBBR 2000/6, pagina 338 met verwijzing naar Het kadaster is immers enkel met fiscaal oogmerk aangelegd door de administratie en heeft dan ook volgens vaste Cassatierechtspraak enkel de bewijswaarde van een feitelijk vermoeden/ inlichting: Cass. l5 mei 1902, Pas. 1902,I, 247; Cass. l7 september 1987, Arr. Ca.rs. 1987-88, 80 en R.W.1987-88, 777; H. GRANDJEAN, o.{., nr. 9. De kadastrale gegevens die worden tegengesproken door de toestand der plaatsen en een jarenlang gebruik leveren op zich dus geen bewijs: Vred. St.-Hubert l3 februari 1892, Cl. et B. LX,775. Voor een geval waar dc rechter bij gebrek aan duidelijke titels en wederzijds bezit naar de kadastrale gegevens greep, zie Rb. Aarlen 3l december 1886. C/. et 8. XXXVI. 233 met anonieme noot.

    [6] J. KOKELENBERG: Afpaling: scherpe grenzen of "le flou juridique"?, TBBR 2000/6, pagina 338 met verwijzing naar R. DERINE, F. VAN NESTE, en H. VAN DEN BERGHE, Zakenrecht, I. B, nr. 539.

    [7] J. KOKELENBERG: Afpaling: scherpe grenzen of "le flou juridique"?, TBBR 2000/6, pagina 338 met verwijzing naar Cass.20juni 1953, Pas. 1953, I,830.

    [8] J. KOKELENBERG: Afpaling: scherpe grenzen of "le flou juridique"?, TBBR 2000/6, pagina 338 met verwijzing naar Arr. Cass. 1948, 160,J.7. 1948,329, noot en Pas. 1948,1, 179.

    [9] J. KOKELENBERG: Afpaling: scherpe grenzen of "le flou juridique"?, TBBR 2000/6, pagina 338 met verwijzing naar G. BAUDRY-LACANTINERIE et M. CHAUVEAU, Des Biens, Parijs, 1896, nr. 919.

    [10] Art. 2299 B.W.

    [11] Art. 2235 B.W.